เครื่องจักรกลนับเป็นต้นทางของเทคโนโลยีด้านโลหะการ สู่ภาคการผลิตในหลายอุตสาหกรรมทั้งยานยนต์ ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ แม่พิมพ์ เครื่องจักรและเครื่องมือ รวมถึงผลิตภัณฑ์ด้านโลหะอื่น ๆ  เรามาดูแนวโน้มอุตสาหกรรมเครื่องจักรกลในปี 2020 นี้ ซึ่งจะเป็นอีกภาพสะท้อนถึงทิศทางของภาคการผลิตที่เกี่ยวเนื่อง  โดยข้อมูลตัวเลขคาดการณ์และบทวิเคราะห์ จากหน่วยงานชั้นนำและผู้เล่นรายใหญ่ ครอบคลุมกลุ่มเครื่องจักรกล (Machine Tools), เครื่องขึ้นรูปโลหะ (Metal Forming Machine), และระบบอัตโนมัติ ซึ่งได้รับการประเมินออกมาในทิศทางที่ดีพอควร พร้อมชี้ช่องตลาดที่มีศักยภาพ อ่านเพิ่มเติมในข่าวนี้ 

5G, เซมิคอนดักเตอร์ ลูกค้าหลัก Machine Tools ปีนี้

ในปี 2020 นี้ มูลค่าตลาดเครื่องจักรกลญี่ปุ่นมีแนวโน้มสูงว่า จะมีตัวเลขไม่ถึง 1 ล้านล้านเยน ซึ่งถือว่าอยู่ในเกณฑ์ต่ำกว่ามาตรฐานของอุตสาหกรรมเครื่องจักรกล ซึ่งจะมีมูลค่าเฉลี่ยต่อเดือนอยู่ที่ 1 แสนล้านเยนขึ้นไป และยังสวนทางกับข้อมูลคาดการณ์ตัวเลขของ Japan Machine Tool Builder’s Association ที่ 1.2 ล้านล้านเยน

สาเหตุหลักของมูลค่าตลาดที่มีแนวโน้มตกต่ำมาจากการชะลอตัวของอุตสาหกรรมยานยนต์ทั่วโลก  อย่างไรก็ตาม การคาดการณ์ตัวเลขที่แม่นยำในปีนี้เป็นไปได้ยาก เนื่องจากเป็นปีที่อุตสาหกรรมการผลิตให้ความสำคัญกับเทคโนโลยี 5G จึงต้องจับตามองต่อไปว่า เครื่องจักรที่เกี่ยวข้องกับการผลิตชิ้นส่วนเพื่อผลิตภัณฑ์ 5G จะสามารถผลักยอดรวมให้สูงขึ้นได้มากหรือไม่

ยอดสั่งซื้อปี 2019 เทียบกับ 2012 - 2013

โดยการประเมินแนวโน้มเช่นนี้ เป็นผลจากสถานการณ์ที่เกิดขึ้นจริงในปีที่ผ่านมา ซึ่งมียอดสั่งซื้อลดลงอย่างมากในช่วงท้ายปี โดยในช่วงเดือนกันยายนถึงเดือนพฤศจิกายน 2019 ยอดสั่งซื้อมีมูลค่าอยู่ที่ 8 - 9 หมื่นล้านเยนเท่านั้น สวนทางกับตัวเลขคาดการณ์เดิม และสถานการณ์ในช่วง 3 เดือนแรกของปี ซึ่งสามารถทำยอดได้สูงกว่ามาตรฐานมาก โดยมีมูลค่า 1.254 แสนล้านเยนในเดือนมกราคม และ 1.306 แสนล้านเยนในเดือนมีนาคม

อย่างไรก็ตาม หลายฝ่ายคาดการณ์ว่า ยอดสั่งซื้อ Machine Tools ในปีนี้ จะเริ่มฟื้นตัวในไตรมาสที่ 2 โดย Japan Machine Tool Builder’s Association (JMTBA) ได้คาดการณ์ไปในทิศทางเดียวกัน 

Mr. Yukio Iimura ประธานสมาคม JMTBA กล่าวแสดงความเห็นว่า “การฟื้นตัวของอุตสาหกรรมเครื่องจักรกลจะมาจากผลิตภัณฑ์ 5G และเซมิคอนดักเตอร์” ในขณะที่ Mr. Atsushi Ieki ประธานบริษัท Okuma แสดงความเห็นเพิ่มเติมว่า “เซมิคอนดักเตอร์จะเริ่มขาดตลาดในเดือนเมษายน และเครื่องจักรที่เกี่ยวข้องจะมีความต้องการมากขึ้นในช่วงเดียวกัน”

จีน และยุโรปเตรียมฟื้นตัว

จากการสำรวจผู้ผลิต Machine Tools หลายรายเชื่อว่า ตลาดในปีนี้จะมีทิศทางดีขึ้น โดยเมื่อเดือนธันวาคม 2019 JMTBA คาดการณ์ว่า ในไตรมาสแรกปี 2020 ดัชนีการกระจาย (Diffusion Index) มีค่าอยู่ที่ -25.0 ซึ่งเป็นตัวเลขที่ดีขึ้นจากการตอบแบบสอบถามครั้งก่อนถึง 16.7%

นอกจากนี้ ดัชนีผู้จัดการฝ่ายจัดซื้อ (Purchasing Manager Index: PMI) จากภาคอุตสาหกรรมการผลิตจีน ซึ่งจัดทำโดย National Bureau of Statistics of China ยังเปิดเผยว่า ดัชนี PMI ในเดือนพฤศจิกายน 2019 อยู่ที่ 50.2 เพิ่มขึ้นจากเดือนก่อน 0.9 จุด หลังจากที่ลดลงต่อเนื่องกว่า 7 เดือน เช่นเดียวกันกับดัชนี PMI จากภาคอุตสาหกรรมการผลิตยุโรป ที่จัดทำโดย IHS Markit ซึ่งอยู่ที่ 44.1 จุด เพิ่มขึ้นต่อเนื่องเป็นเดือนที่ 2 แม้ว่าจะอยู่ในเกณต์ต่ำต่อเนื่องเป็นเดือนที่ 5 ก็ตาม
 
เครื่องขึ้นรูปโลหะ แนวโน้มดีในญี่ปุ่น และสหรัฐฯ

Japan Forming Machinery Association (๋JFMA) คาดการณ์ว่า ยอดสั่งซื้อเครื่องขึ้นรูปโลหะ ปี 2020 จะทำยอดได้มากเป็นลำดับ 8 นับจากการก่อตั้งสมาคม โดย JFMA ชี้แจงว่า สถานการณ์ทางการเมืองที่ปั่นป่วนในช่วงต้นปี ยังดีกว่าเศรษฐกิจโลกในปี 2019 มาก และคาดว่าจะมีการลงทุนเพิ่มขึ้นมากในช่วงกลางปีจากความเปลี่ยนแปลงของอุตสาหกรรมยานยนต์ และทิศทางสงครามการค้า

หากแบ่งตามประเภทเครื่อง พบว่า ความต้องการเครื่องเพรส (Press Machine) ในประเทศญี่ปุ่นจะอยู่ที่ 1.35 แสนล้านเยน เพิ่มขึ้นจากปีก่อน 2.3%, ความต้องการเครื่องจักรในหมวดโลหะแผ่น (Sheet Metal Machine) อยู่ที่ 1.15 แสนล้านเยน เพิ่มขึ้น 0.9%, ความต้องการบริการ 8.5 หมื่นล้านเยน เพิ่มขึ้น 1.2% และความต้องการจากต่างประเทศ เพิ่มขึ้น 1.0%

อย่างไรก็ตาม ในช่วงปลายปี 2019 ที่ผ่านมานี้ ความต้องการเครื่องขึ้นรูปโลหะลดลงเป็นอย่างมาก โดยยอดสั่งซื้อลดลงจากปีก่อนหน้าถึง 15.3% แต่สถานการณ์ก็ยังดีกว่า Machine Tools มาก โดยมีปัจจัยหลักจากยอดสั่งซื้อเครื่องจักรในหมวดโลหะแผ่น (Sheet Metal Machine) ที่ลดลงเพียง 7.5% และความต้องการในญี่ปุ่น และสหรัฐอเมริกาที่ยังเข้มแข็ง รวมถึงความพยายามพัฒนาสินค้าของอุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์ ทำให้ไม่แน่ชัดว่าในปี 2020 สถานการณ์จะมีทิศทางเช่นไร แต่ JFMA ยังคงเชื่อว่า ยอดสั่งซื้อจะปิดที่ 3.35 แสนล้านเยน เพิ่มขึ้นจากปีก่อน 1.5% 

นอกจากนี้ ในช่วงปี 2017 - 2018 ตลาดเครื่องขึ้นรูปโลหะอยู่ในสภาวะมั่นคง โดยในปี 2017 ตลาดเครื่องขึ้นรูปโลหะมีมูลค่ามากเป็นลำดับที่ 4 และทำลายสถิติยอดสั่งซื้อสูงสุดได้ในปี 2018 ในขณะที่คาดว่า ปี 2019 จะปิดยอดที่ 3.3 แสนล้านเยน หรือลำดับที่ 9 อีกด้วย

ความต้องการระบบอัตโนมัติมีแววดี

ในส่วนของปัญหาการขาดแคลนแรงงานในปีนี้ ยังเป็นอีกปัญหาที่จะกระตุ้นให้ความต้องการหุ่นยนต์อุตสาหกรรม และระบบอัตโนมัติเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะการส่งออก สวนทางกับการชะลอตัวในญี่ปุ่น และแสดงความมั่นใจว่าการเลือกตั้งประธานาธิบดีสหรัฐฯ จะส่งผลดีต่ออุตสาหกรรมเครื่องจักรประเภทอัตโนมัติอย่างแน่นอน